I
Şehir
uzakta.
Genç adam
ayakta.
Akıyor şehirden geçen nehir
genç adamın ayakları dibinden.
Genç adam
piposunu çıkarıyor cebinden
aranıyor kibriti.
Bakıyor akar suya
düşünüyor Heraklit'i,
düşünüyor büyük hakîm Heraklit'i genç adam...
Kim bilir belki böyle bir akşam,
böyle bir akşam,
Heraklit alnını
yeşil gözlü zeytinliklerde akan
suya eğdi
ve dedi:
«— Her şey değişip akmada,
bu hâl beni hayran bırakmada..»
Heraklit, Heraklit; ne akıştır bu!.
ne akıştır ki bu, dalgalarında
dağlıdır alnı en mukaddes putun
kızgın demir damgasıyla sukutun.
Gebedir her sukut bir yükselişe.
Ne mümkün karşı koymak
bu köpürmüş gelişe..
Heraklit, Heraklit!.
akar suya kabil mi vurmak kilit?
Şehir
uzakta.
Genç adam
ayakta.
Akıyor şehirden geçen nehir
genç adamın ayakları dibinden.
Genç adam
kibritini çıkarıyor cebinden
yakıyor piposunu.
II
Dikine mustatil bir apartımanın
en üst katında
dört köşe bir oda.
Perdesiz pencereler.
Pencerelerin dışında yıldızlı geceler.
Genç adam
alnını
dayamış cama.
Ben, romanın muharriri
diyorum ki genç adama:
— Delikanlım!.
İyi bak yıldızlara,
onları belki bir daha göremezsin.
Belki bir daha
yıldızların ışığında
kollarını ufuklar gibi açıp geremezsin..
Delikanlım!.
Senin kafanın içi
yıldızlı karanlıklar
kadar
güzel, korkunç, kudretli ve iyidir.
Yıldızlar ve senin kafan
kâinatın en mükemmel şeyidir.
Delikanlım!.
Sen ki, ya bir köşe başında
kan sızarak kaşından
gebereceksin,
ya da bir darağacında can vereceksin.
İyi bak yıldızlara
onları göremezsin belki bir daha...
Delikanlım!.
Belki beni anladın,
belki anlamadın.
Kesiyorum sözümü.
İşte kapı açıldı
geldi beklenen kadın..
«— BEKLETTİM Mİ?»
«— ÇOK...
Ama zarar yok..»
Kadın
yakaladı genç adamı
elinden.
Genç adam
yakaladı kadını belinden.
Bir yumrukta kırdı camı.
Oturdular pencerenin içine.
Sarktı ayakları gecenin içine...
Işıklı bir deniz dibi gibi
başlarında, sağda, solda gece yanıyor.
Ayakları karanlık boşluklara sallanıyor..
Sallanıyor ayakları
sallanıyor ayakları...
........... DUDAKLARI ......
Sevmek mükemmel iş delikanlım.
Sev bakalım...
Mademki kafanda ışıklı bir gece var,
benden izin sana,
seeeeev
sevebildiğin kadar...
I
Mevzubahs gencin
ismi: BENERCİ.
Kendisi aslen Hintli olup
maskatı re'si
DELHİ'dir..
Dostlarının nazarında tam
adam,
düşmanlarının indinde azgın bir delidir
ve Britanya polisinde künyesi şüphelidir..
Şeklü şemailine gelince:
Ne PATAŞON gibi tombul bir cüce,
ne MASİST gibi bir dev,
ne de VİLLİ FRİÇ gibi bir babik oğlandır O,
iki gözlü, tek burunlu, basbaya insandır O...
Birinci babımızda,
Benerci'nin odasına gelen kadın
mühim bir rol oynıyacak kitabımızda.
Kendileri bir İngiliz mis'idir.
Hem İngiliz mis'lerinin nefisidir...
İmdi,
be nefis
Mis
nerde, nasıl tanıdı Benerci'yi?.
diye sorarsam size, ben,
eminim ki, siz, cevaben:
«— Mermer
merdivenler..
Kapı.
Kapıda kıvırcık saçlı
taştan
iki aslan.
Tibet.
Tibette mabet.
Mabedin içi...
Omuzlarından çıkan on altı kolu havada,
çıplak karnı iki kat,
bağdaş kurup oturmuş
mâbut
BUDA..
İnledi öküz derisinden mukaddes davul:
— Savul!
Savul!!.
Savuuuul!!!.
Buda'ya kurban geliyor.
Sarı saçlı, mavi gözlü bir kadın
beyaz, kar gibi..
Kadının canına kıyacaklar gibi..
Açıldı kanlı bir ağız şeklinde karnı Buda'nın,
fışkırdı mukaddes alevler dışarıya.
Uzun külâhlı Moğol rahipleri
kaldırdılar havaya
beyaz kadını.
Doyuracaktır Buda ateş dolu karnını.
Mavi gözlü dilber kurban gidiyor, kurban...
. . . . . . . . . . . . . . . .
— Dran!
Drrrran!.
Drrrrrrrran!!!.
Atıldı üç el tabanca.
Yuvarlandı Moğol rahipleri birbiri ardınca.
Esmer bir delikanlı yaklaştı mavi gözlü dilbere!
— Kaçalım!
bir an kaybedecek zaman değil..
OTOMOBİL..
Son sür'at..
Saatta 110 kilometre..
İşte bu kurtarılan kadın,
birinci
bapta odaya gelen kadındı.
Onu kurtaran genç:
BENERCİ..
Ve bu suretle İngiliz MİS
tanıdı Hintli genci..»
DİYEREK
haltedeceksiniz.
Romanımı daha başlamadan berbat edeceksiniz..
Gelin, etmeyin çocuklar..
Ne çıkar,
inanın bir sefer olsun NÂZIM'a
Amerikan filimlerinden fazla..
İlk tesadüf
tramvayda oldu.
İkincisi
lokantada.
Üçüncüde düğüm bağlandı nihayet
siyah podüsüet
bir çantada..
İngiliz kızı mahsus
çantasını yere düşürdü.
Hintli genç mahsus
düşen çantayı gördü:
kaldırarak
verdi kıza...
EEEEEEE?
Sonra?
derseniz,
bakın, birinci babımıza...
II
Ayın on dördü.
Ayın on dördünü Paris'te aç gezen gördü,
dedi ki:
— Bu gece ay
dibi kalay
bir tencere gibi...
Ayın on dördü.
Ayın on dördünü Fatihli hırsız gördü,
dedi ki:
— Bu gece ay
gökte
açık kalan
bir pencere gibi.
Atlasak içeriye,
aşırsak, be imanım,
Meryem Ana'nın
gümüş takımlarını.
Ayın on dördü.
Ayın on dördünü İrlandalı bir polis gördü,
dedi ki:
— Benziyor ay
yıldızların yaldızlarını çalmak için
göğe çıkan bir hırsızın
fenerine...
Ayın on dördü.
Ayın on dördünü şair Salih Zeki gördü:
benzetti kendi eserine
beğendi...
Ayın on dördü.
Ayın on dördünü Londralı bir lord gördü,
dedi ki:
— Benziyor ay
haşmetpenahımın
dizbağı nişanına...
Kızardı ayın on dördü.
Kızaran ayın on dördünü bir parya gördü,
dedi ki:
— Benziyor ay
Ganj'ın üstüne damlayıp yayılan
kardeş kanına.
Ayın on dördü.
Bu sefer bizzat
çekik gözleriyle ayın on dördü
KALKÜTA şehrine civar,
bir çay tarlası gördü.
Tarlanın dışında duvar.
İçinde bir ev.
Gece saat: 2...
Evin alt katındaki
oda.
Kapalı pencereler, asma bir lamba,
bir masa ortada.
Üç amele, iki köylü, bir muallim ve Benerci,
yani ceman yekûn:
yedi Kalküta delikanlısı, yedi inkılâp genci......
Benerci söz söylüyor:
— Bize karşı
İntelicent
servis
kendine mahsus...
— Sus.
Bir tıkırtı var.
Döndü başlar
kapıya.
— Sana öyle gelmiş.
Devam ediyorum
arkadaşlar:
İntelicent servis
kendine mahsus...
— Benerci, sus.
— Rüzgâr...
— Arkadaşlar
İntelicent servis...
— Sıııııs...
Söndürün...
Dışarı bakacağım...
Karanlık...
Aralandı pencere.
Ay ışığı
parlıyan enli bir kılıç gibi keserek karanlığı
düştü yere.
— Ne var?
— Sııııısss!.
Dışarda polis.
Lambaları sönmüş iki otomobil,
ve bir sürü motosiklet...
— Satıldık...
— Evet...
I
Taymis gazetesinin Kalküta'dan aldığı bir telgraftan:
KALKÜTA - Kızılların tevkifatı
devam ediyor. Şehir civarındaki çay tarlalarında metrûk bir evde toplanan
gizli Vilâyet Komiteleri, içtima halindeyken derdest edilmiştir. Yedi kişiden
mürekkep olan komite azalarından altısı yakında adliyeye verileceklerdir.
Yalnız, ilk istintak neticesinde, gene komite azasından, Benerci isimli
bir genç tahliye olunmuştur...
II
Vaziyeti telhis edelim hele.
BİR.
Benerci inkılâpçı bir gençtir.
Hazım zamanlarını, boş gecelerini değil,
boydan boya ömrünü vermiştir ihtilâle...
İKİ.
Birinci bapta öğrendik ki,
Benerci âşığıdır Britanyalı bir kızın.
Yani, delikanlımızın
kalbine bir taş
düşmüş.
Kırmızı saçlı bir baş
düşmüş
ve kalbi
dalga dalga halkalanıyor...
İki, A:
Benerci riyaset ederken gizli bir içtimaa
altı yoldaşıyla yakalanıyor.
İki, B:
Fakat meçhul bir sebebe
binaen,
yoldaşlarının mevkuf bulunmasına rağmen,
Benerci tahliye edilmiştir.
İki, C:
Bence, yani romanın muharrirince
olduğu kadar,
Benerci için de bu tahliye keyfiyeti
siniri, ruhu, kemiği, eti
kemiren bir esrardır, iki gözüm,
serapa esrar...
. . . . . . .
. . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . .
. . . .
Benerci, sana dört teklifim var:
Evvela,
Kalküta'dan İstanbul'a
çık yola.
Babıâli caddesinde matbaaya gel...
Geldin mi?
Âlâ...
Saniyen:
sinirini yen.
Karşımda dikilip durma, otur...
Salisen:
ayağını iki defa yere vur:
Kapı açılsın
Lebbeeeeeeeeyk! deyip
bize iki çay getirsin kahveci üstat.
Rabian:
anlat.
Şu müthiş müşkili birlikte halledelim
seninle...
— Anlatıyorum.
Dinle:
Ve Benerci, macerayı bana, kafiyesiz filân, yani nesren şöyle anlatmaya başladı:
Sarılmıştık. Yok edilmesi lâzım gelen bazı kâatlar vardı. Vakit kazanmak için, polisin üstüne ateş açtık. Brovniklerimizin şarjörlerini iki defa tazeledik. Birimiz kolundan, birimiz de başından yaralandı. Kurşunlarımız tükendi. Britanya polisi içeri girdi. Gırtlak gırtlağa kapıştık. Nihayet, kıskıvrak bağladılar bizi. Kamyonlara yüklediler. Müdüriyette, yedimiz birden, bir herifin karşısına dizildik.
Burada, Benerci yine coştu, işi kafiyeye döktü:
Herifin
mavi gözleri
çipil çipil
suratı çilliydi.
İntelicent'ten olduğu belliydi.
Geçti arkadaşların önünden.
Benim önümde durdu.
Yüzüme baktı.
İsmimi sordu.
Beni bıraktı...
Niçin bıraktılar beni?
Beni
niçin
bırak-
-tılar?
— Benerci, buna bir tek sebep var.
— Ne?
— Düşecekler peşine..
Eşine??
Ateşine??
Mateşine??
Tükürmüşüm kafiyenin içine...
Yani, anlıyacağın, seni bıraktıktan sonra
peşine düşecekler. Sonra cooop, haydi bir tevkifat daha. Tabii, sen yine
içerde. Hem bu sefer artık suratına bakıp ismini sorup bırakılmamak şartıyla.
İşte tahliye keyfiyetinin sebebi...
— Sebep bu değil. Ben, tamamen temizim. Arkamda takip yok.
— Tuhaf şey. Dışarıda temas ettiğin arkadaşlar ne diyor?
— Galiba onlar da senin gibi düşünüyorlar. İki üç defa, muhtelif
arkadaşlarla temas etmek istedim. Fakat verdiğim randevulara gelmediler.
Arkadaşlar benimle görüşmek istemiyor.
— Öyleyse, sen hemen yine Kalküta'ya git oğlum. Ne halt edersen
et, şu vaziyeti bir düzelt bakalım.
Benerci gitti.
Baktım ki, pencereden:
muktesit, muharrir ve
muhbir
Nedim Vedat Bey geçiyor.
Düşündüm Benerci'yi
ve mel'un bir ihtimalle birden
yüreğim cızz etti.
Arif olanlar için,
bu fasıl burada bitti...
III
Stop:
Fren!
Zıııınk!
Durdu!.
Amele
baş parmağını tele
dokundurdu.
Akümülatör, dinamo, motor, buhar, benzin,
elektrik,
Trrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrik!
D
U R -
D U !!!..
Yüksek tuğla bacalarda dumanlar donakaldı.
Koptu kayışlar.
— Patron, sabotaj var!.
— Koş telefona.
— İşlemiyor...
— Telgraf...
— Teller kesilmiş,
makina bomboş...
— Koş!..
Karşımda durma, avanak!..
Hangarda ne varsa, üstüne atlıyarak,
koşun şehre...
Sarjant, polismen, asker,
kırk ikilik, tayyare, tank,
ne bulursanız,
yetiştirin...
Birden
bisiklet, motosiklet, otomobil,
omnibüs
tozu dumana kattılar, dumanı toza...
Fakat
yine birden
ekşi boza...
Ne ileri
ne geri.
Paaaaah!..
Fıııııss...
Patladı lastikleri...
Geç kaldılar, geç!..
Drran
drrrn
drrran...
Tiki taka frev...
Edildi ilân
Umumî grev!!!..
Kalküta grevdedir.
Benerci evdedir,
sırtüstü yatıyor yatakta...
Geçiyor haykırışmalarla kapısının önünden
tek başlı, tek yürekli, milyon ayaklı Kalküta...
Onlar, hep beraber grevdedir...
O, yapayalnız evdedir.
Yapayalnız...
Tavan, kapı ve duvar...
Onu kavgaya çağırmadılar.
Günlerdir ki, onu gördükçe arkadaşları
çevriliyor başları...
Benerci yatakta
Kalküta ayakta.
Benerci görmeden görüyor yattığı yerden
yürüyen Kalküta'yı:
«Adım
Adım.
Adım — lar
adım — ları...
Kal — dırım
kal — dırım.
Kal — dırım — lar
kal — dırım — ları...
Cad — de...
Cad — deler...
Kalabalık...
Ka — la — ba — lık
itiyor
iki
yana
apar — tıman — ları...
Behey tram — vay!..
çiğneneceksin:
sağa sola sap...
Geçit yok.
Rap
rappp
rappp!!!!!
Ve...
Va...
Vey...
— Yol açın kamyonlara
amele çocukları
babalarını geçiyor..»
Haykıraraktan
Benerci fırladı yataktan.
Şimdi sokaktan
tek bir insan sesi yükseliyordu...
Benerci koştu pencereye:
Aşada sokak
kalabalık.
Yukarda masmavi bir hava
Aşada bir kamyonun üstünden
kalabalığa
Söz söylüyor en yakın arkadaşı SOMADEVA:*
«— Arkadaşlar!
Aylardır ki anamız avradımız
uzun aç dişleriyle dişlediler
kendi memelerini.
Arkadaşlar...
Çıplak aç karnını kurşunlara vermek,
kıvranarak gebermek...
. . . . Tek . . . .
. . . . . . . . . . Vaar?
Hayır!.
Ar . . .
. . . . lar . . . . . .
(*) SOMADEVA, Benerci'nin en yakın arkadaşı olup, uzun
bir müddetten beri Kalküta'da bulunmuyordu. Binaenaleyh, böyle bir zamanda
onun sesini duyup kendisini görmek, elbette ki, Benerci'yi sevinçli bir
hayrete düşürecektir. N.H.
Önümüzde onlar
kalın enselerini kırıp
boynuzlarını saplayınca toprağa...
. . . . . ağa....
Biz....
. . . . . . . mizi!.
Patiska bir gömlek
gibi yırtarak
etimizi
kanlı kemiklerimizle
. . . . . . . . cağız . ! ! . .
O zaman gülleri koklıyacağız.
O zaman
tabiat
güzel bir ağız
gibi karşımızda gülümsiyecek...»
Benerci artık
kendini tutamadı. Pencereden
üç defa: S O M A D E V A..
S O M A D E V A.. S O M
A D E V A.. diye haykırdı. Bu haykırış o kadar kuvvetli idi ki, S
O M A D E V A sustu. Birdenbire esen rüzgârla bulutları dağılan bir
yaz sağanağı gibi sokaktaki kalabalığın uğultusu kesildi. İnsanlar, başlarını
enselerinin üstüne yatırarak, dikine mustatil apartımanın yedinci katındaki
perdesiz pencereye baktılar. Ve orada, camın arkasında, Benerci'nin sarı
yüzünü gördüler.
S O M A D E V A, Benerci'yi
tanıdı. Kolları ona doğru uzanır gibi oldu. Bu hareketi, yalnız yukardan
Benerci ve kendi içinin içinden S O M A D E V A gördü. Başka
hiçbir göz, uzanmak, kucaklamak istiyen kolların hasretini göremedi.
Yukardan, yine Benerci,
üç defa bağırdı:
— S O M A D E V A..
S O M A D E V A.. S O M A D E V A...
Aşada S O M A D
E V A, kamyonun etrafına toplananlara:
— Bana bir taş veriniz,
dedi.
Taşı verdiler. Ve en
eski günlerin en yakın arkadaşı:
— Bu adam nefsini kurtarmak
için yoldaşlarını satmıştır. Benerci müstevlilerin casusu olmuştur. En
yakınlarının kellesini satmasaydı, bunu yapmasaydı, onun kahrolası başını
omuzlarının üstünde bırakmazlardı, dedi. Ve sağ kolunun bütün kuvvetiyle,
yedinci kattaki perdesiz pencereden bakan sapsarı insanın yüzüne, taşı
attı...
SOMADEVA'nın taşı, BENERCİ'nin
alnına geldi. Benerci dimdik durdu. İki kaşının arasından sızan kan, çenesinden
göğsüne aktı...
Ve Benerci'nin başı benim,
ben Nâzım Hikmet'in dizlerine düşünceye kadar, en büyük, en iyi, en sevgili,
kahreden ve yaratan KALKÜTA, onu taşladı.
Baygın çocuğumu, yatağına
yatırdım. Camları parçalanmış, pervazları kanlı pencereye çıktım. Arasıra
arkasına dönüp bakarak uzaklaşan kalabalığın peşinden şu suretle feryada
başladım:
Benerci benim oğlum...
Ben onun yüzünü
görebilmek için
kaç kerre gecemi gündüzümü
on birlik tütüne satarak
dumandan bir adam gibi
dikilip durmuşum...
Benerci benim oğlum,
ben onu
uykusuz gecelerin
ellerine doğurmuşum...
Benerci sizi satmadı.
Benerci günlerdir yemek
yemiyor,
gecelerdir yatmadı.
O yatmıyor, ben yatabilir
miyim?
Benerci sizi satmadı,
sizi ben satabilir miyim?
Benerci benim oğlum.
Onu ben
kellemden, etimden, iskeletimden
sizin için doğurdum...
Dostlar!
İçinizden bir çıban gibi
şüphenizi yolunuz.
Benerci sizin oğlunuz,
benim oğlum...
Fakat, kalabalık, benim sesimi bile işitmeden ilerledi, kayboldu. O zaman, hâlâ baygın yatan çocuğuma döndüm, dedim ki:
Dostlar dinlemedi beni
Benerci.
Benerci oğlum, küçücüğüm,
büyüğüm,
başında dolaşan bu mel'un
düğüm
çözülene kadar...
bizim ah! demeğe hakkımız yok,
Onların taşlamağa hakkı
var...
IV
KALKÜTA'DA BİR POLİS KARAKOLUNUN
YÜKSEK DUVARLARININ DİBİ
Gök gürler. Vakit akşam üzeri. Üç polis karakolun duvarları dibinde
buluşur.
BİRİNCİ POLİS — Nereye gitmiştin?
İKİNCİ POLİS — Domuz boğazlamaya...
ÜÇÜNCÜ POLİS — Sen nerdeydin?
BİRİNCİ POLİS — Köprünün üstünde
bir Hintli karı gördüm demin.
Kucağında kertenkele suratlı bir çocuk vardı.
Çocuk beni görünce başladı ağlamaya
ağlamaya
ağlamaya...
Karıya:
— Sustur şu piçi,
Britanya polisine selam versin,
dedim.
Selam vermezse, kuyruksuz bir fare gibi
gebersin
dedim.
Ne sustu, ne selam verdi kara kurbağa yavrusu.
Akıyordu su...
Akar suya fırlattım bu zırlayan şeytan piçini.
Anası yüzüme bakıp
kara bir uçurum gibi çekti içini.
Dokundu rikkatime
bu iç çekiş.
Madraslı bir ihtiyar:
«Azabı azapla tedavi edin...»
demiş.
Getirdim karakola kocakarıyı.
Sarı sırtından kızıl kan sızdırıp
çekeceğim içinden ağrıyı...
İKİNCİ POLİS — Sana bu işte yardım için
kocakarıyı eski bir halı gibi
ayaklarına sereceğim.
BİRİNCİ POLİS — Lütufkârsın...
ÜÇÜNCÜ POLİS — Ben de sana:
Bengale ormanlarında avlanmış bir filin
koparılmış erkekliğinden
bir kamçı vereceğim...
BİRİNCİ POLİS — Başka bir şey istemez...
Malumdur bana azabı ısdırap,
ezberimdedir tekmil
kitabı ıstırap.
Meselâ:
Uykulara kâbus gibi çökebilirim,
tırnak sökebilirim,
kulakların içine kurşun dökebilirim.
Ellerin derisini eldiven gibi soymak,
koltuk altına kaynar sudan yeni çıkmış
hindi yumurtası koymak,
sirke damlatarak gözleri oymak,
domuz topu ıtlak olunan usûl,
velhasıl daha bin bir usûlle gayeye vusûl
mümkündür bence...
Bakınız, bende ne var?
3. VE 2. POLİS — Göster bize
göster bize!!
BİRİNCİ POLİS — Grevde yakalanan
Hintlilerden birinin
taze kesilmiş başparmağı...
Kesildikten sonra yarım santim uzadı tırnağı...
3. VE 2. POLİS — Haydi içeri gidelim,
uzayan tırnağı seyredelim...
Polisler karakoldan içeri
girerler. Bir müddet sahne boş kalır. Benerci gelir.
Yağmur yağmaya başlar...
Benerci, belini karakolun duvarına dayayarak çömelir.
Karakolun duvarından
insan çığlıkları gelmektedir. Ve yağmurun içinden uzun bir şehrin uğultusu
işitilmektedir.
Karakolun duvarından
gelen insan çığlıkları: Kalküta grevcilerine aittir.
Yağmurun içinden uğultusu
işitilen şehir: Kalküta'dır.
Yağmur... Alaca karanlık...
Akşam suları...
Kalküta grevi mağlûp
olmuştur.
Somadeva yakalanmıştır.
Ve Benerci'nin, duvarı dibine çömeldiği karakolda, Somadeva'nın omuzbaşları
dilim dilim yarılarak kanıyor.
Yağmur... Karanlık...
Gece iyiden iyiye indi.
Benerci'nin saçları,
omuzları, dizkapakları sırılsıklam oldu. Arkadaşlarının attığı taşlarla
alnında açılan yarayı kapayan sargı ıslandı, yapıştı...
Arkadaşlar içerdedir.
Benerci yine dışarda...
Kara gömlekli bir İtalyan
faşistinin bile, oğlumun çektiği azabı duymasını istemem...
I
BENERCİ'DEN ALDIĞIM MEKTUPTUR
Benerci'den şöyle bir mektup aldım, aynen neşrediyorum:
"Sana verdikleri zaman
bu
mektubu
belki ben çoktan
nokta
son
demişimdir.
Bu sefer dostların taşını değil,
mendebur bir kurşunu kafamdan yemişimdir.
Nâzım,
biliyorum,
ölümün önünde rol kesip
Hamlet gibi budala,
Verter gibi komik olmamak lâzım.
Nâzım,
bilmiyorum, ne haltedeyim?
Nasıl altedeyim?
Şöyle bir poz alıp durmak
kendi kendini vurmak,
kıyak iş doğrusu!..
Bak,
kapı komşum uyandı,
muslukta akıyor su,
yüzünü yıkıyor...
İndi ıslık çalarak merdivenlerden
sokağa çıkıyor...
Ben...
Ne Hamlet, ne de Verter...!!!
Neyse, geç...
İşi anlatayım,
tıraş yeter...
Sokak karanlıktı.
Senin, nefis
Mis
dediğin
birdenbire karşıma çıktı.
Dedi ki: «Aylardır peşindeyim»
dedi ki: «telâş içindeyim,
nerdesin?»
Daha birçok şeyler dedi korkuya, aşka dair.
Eklendi hatıralar hatıralara.
Sonra,
«Nereye gidiyorsun?» dedi, «eve geldik» dedi,
«içeri gir.»
Onun evine girdik.
Ev karanlık ve bomboştu.
Yatak odası, lamba yandı, konuştum:
— Bana bir bardak
dumanlı, kırmızı, sıcak
çay, dedim.
Çıktı dışarı.
Baktım karşıda çanta.
Hani taaa
onun yolda düşürdüğü
ben Benerci serseminin
gördüğü
siyah podüsüet çanta.
Açtım:
Kâatlar.
Okudum:
İntelicent servis raporları,
ve yeni bir tevkifat listesi var.
Benim ismim yok.
Anladım.
İçeri girdi o,
bardağı bıraktı.
Yüzüme, elime, çantaya baktı.
Bakıştık.
Tuttum omuzlarından.
Başını vurdum duvara
vurdum...
Duvarda kan.
Vurdum duvara...
Sonra...
Sokak...
Tramvay yolları
tramvay yolları,
sağları, solları
bomboş, uçsuz bucaksız tramvay yolları...
Nefes nefese koşarak
sonra teker teker
merdivenler.
Durdum.
Odam.
Dargın bir kaş gibi kımıldandı tokmağın sapı.
Açıldı kapı.
Oturdum.
Kalktım.
Odanın ortasında dolaştım biraz.
Sonra
baktım
duvarlara.
Dışarda şafak atmış,
duvarlar bembeyaz.
Baktım duvarlara.
Sonra
sağ elim art cebimden
brovniği çıkardı.
Ağzımda cıgara vardı.
Acı geldi tütün
tükürdüm.
Şarjörü sürdüm.
Kurşun
namlunun içindedir.
Kalbim
hudut
haricindedir...
Şimdi benden sana son göz
son söz
son ses:
S.. O.. S!!.
S.. O.. S!!.
S.. O.. S!!.
II
KALKÜTA'YA GİDİP BENERCİ'Yİ
NE HALDE BULDUM?
Ya yattı karanlık sulara
yahut da yatıyor.
İmdat işareti var,
ışıklı
bir umman gemisi batıyor...
dedim.
Gözleri kanlı bir kurt gibi mesafeleri yedim,
yetiştim Kalküta'ya...
Gökten bir kartal gibi alçalarak
girdim yedinci kattaki odaya.
O ne?
Benerci yazı yazıyor ıslık çalarak...
Dipdiri!
Teresin keyfi yerinde...
Ne mükemmel bir ışık var
beni gören gözlerinde.
Gözlerinin içine güneş vuruyor.
Masada bir portakal duruyor,
soluyarak soyup yedim.
— Haydi be herif, anlat! dedim...
III
ÖLÜSÜNÜ BULACAĞIMI ZANNETTİĞİM HALDE
KARŞIMA YAZI YAZAR VE ISLIK ÇALAR BİR VAZİYETTE
ÇIKAN BENERCİ'NİN "ANLAT BE HERİF..." FERYADIM
ÜZERİNE BANA ANLATTIKLARI:
— En yakınlarım, en yakın dostum
taşladılar beni, taşladı.
Ve mavi gözlü kadın yoldaşlarımı satıp
başımı bana bağışladı...
Karardı içim
Karardı içim...
Kulaklarımda kazma sesleri.
İçimde ıslak
bir toprak
kazılmaya başladı.
Girdim yarı belime kadar
dumanlı sıcak karanlıklara...
— Sonra?
— Çok şükür ki, sonrası senin
kötü edebiyat yapmana yaramıyacak kadar sade,
alelade!..
Hani üstadın bir sözü var:
«BOŞ GECELERİNİ DEĞİL,
BOYDAN BOYA ÖMRÜNÜ VER İNKILÂBA...»
diyor.
Bu söz.
VİRGÜL
Kocaman, çıplak bir alından bakan iki göz.
VİRGÜL
Ve Ben işte sağım!..
Anladım ki şunu......
Çıkardım namludan kurşunu,
onu dehşetli güzel günlere saklıyacağım...
Birinci Kısmın Sonu
I
Bu yaz:
Sabahları — taze süt gibi beyaz,
öğle zamanları — erimiş bakır gibi aydınlık,
akşamları — Bombaylı kadınların esmer teninden ılık
ve geceleri — üzüm salkımları gibi yıldızlıyken hava
SOMADEVA
düştü yatağa.
Kan geliyor boğazından.
Dinleyin bunu Benerci'nin
ağzından:
«— Gazete kâatlarıyla
örtülmüş olan masada bir gaz lambası yanıyordu. Somadeva, duvarın dibindeki
yer yatağındaydı. Boynu bembeyaz. Elmacık kemiklerinin derisi kırmızılaşmıştı.
Tıraşı uzamış. Ve gözleri lüzumundan fazla aydınlık, lüzumundan fazla karanlıktı.
Yatak çarşafının ayak
ucunda bir tahta kurusu yürüyor.
Gittim, tahta kurusunu
aldım. Masadaki gazete kâadını kopardım, koyulaşmış siyah bir kan damlasına
benziyen hayvanı kâadın içinde ezdim.
Somadeva güldü:
— Benerci, beni seviyorsun,
dedi.
Gözlerini yüzümde gezdirdi.
Gözleri alnımda durdu:
— Benerci, seneler geçti.
Benim attığım taşın izi silinmemiş. Bunun şimdi farkına vardım, dedi.
Yeni doğmuş bir çocuk
gibi nefes aldı:
— Bugün iyiceyim, dedi.
Su istedi. Verdim.
— Karanlık, dedi.
Lambanın fitilini açtım.
Yine ona para getirmiştim.
— Bu parayı nineye verirsin
yine. Her gün besleyici yemekler pişirsin. Hem, üç öğün mutlaka yemelisin,
dedim.
Cevap vermedi:
— Geçen hafta sana getirdiğim
paradan hapisanedekilere göndermişsin, sonra iki gün kuru ekmek yemişsin,
dedim.
İşitmemezliğe geldi.
— Sana yemeğin için verilen
parayı başka yerlere harcamaya hakkın yok, dedim. Yemek yemen, iyi olman
lâzım, dedim.
Bir şey söylemek istedi.
Söylemedi.
Düşünüyorum.
Bir kamyonun üstünden
uçsuz bucaksız kalabalığa söz söyliyen Somadeva aklıma geliyor.
Yağmurlu bir akşam aklıma
geliyor. Karakolun duvarına çömelmişim. İçerde Somadeva'nın omuz başları
lime lime yarılarak kanıyor.
Somadeva'nın mahkemesi
aklıma geliyor. Yumruklarını maznun parmaklığına vurarak haykırıyor.
Somadeva hapisaneden
kaçıyor. Yine beraberiz. Britanya'ya karşı grevler, nümayişler, içtimalar...
Sıcak bir öğle zamanı
aklıma geliyor. Uzun bir yol yürüyoruz. Terimi silmek için Somadeva'dan
mendilini istiyorum. Dalgın, mendilini veriyor. Mendilde kan.
Gece boğazından kan boşanmış.
Doktora gidiyoruz. Verem.
Metelik yok. Zaten hastaneye
de yatırmak mümkün değil. Kaçak.
Somadeva'yı, ninenin
evinde, duvarın dibindeki yer yatağına yatırdığım gün aklıma geliyor.
Düşünüyorum.
Kötü, berbat şeyler aklıma
geliyor.
Sonra, mendillerine kan
tüküren veremli genç kız romanları okuya okuya, bütün bu anlattıklarımı
bayağı bulacak olan bazı okuyucular aklıma geliyor.
Gülüyorum.
Somadeva soruyor:
— Niye güldün?
— Hiç.. Hem artık ben
gideceğim.
Somadeva soruyor:
— Haftaya geleceksin
değil mi?
— Tabii.
Odadan çıkarken Somadeva'nın
sesini işitiyorum:
— Böyle duvar dibinde
sırtüstü gebermek berbat şey be. Hiç olmazsa orada ölsem. Sen, söyle arkadaşlara...
Gözlerim yaş içinde.
— Arkadaşlara söyle.
Unutma, Benerci. Orada. Anlıyor musun?»
II
Sıcak.
Ufukta ışıldayarak
nehir akıyor.
Benerci kapalı bir kitap gibi.
ROY DRANAT toprağa bakıyor
Ve konuşuyor, yarı yoldan dönen
bizim eski ahbap gibi:
«— Benerci sen
yüksek dağların çayırlarında biten
keskin kokulu
göz alan renkli bir otsun.
Fakat
devedikeninden
daha faydasız bir ot.
Benerci sen bir Don Kişot'sun,
kahraman
ve gülünç
bir Don Kişot.
Benerci bil ki
neticeler
çıkarmak
öyle mümkün değil ki...
Hayat öyle karışık.
Geç efendim, bunları bırak.
Akşamüstü serinlikte teferrüce çık...
Ve Yahya Kemal beyi asrîleştir biraz,
yaz:
"Şöyle rahat bir kûşeye sığındık da biz
Dehrin bu hayı huyuna meclubu handeyiz..."
Gerisini at.
İşte felsefei hayat.»
Benerci güldü.
Ben bir şey demedim.
Eski bir kavga şarkısı mırıldanarak
bakıyorum ufukta akan suya.
Sıcak.
Yazdım bütün gece Benerci'yi,
şimdi bir yatsam uykuya.*
(*) Okuyucularıma, ismiyle ilk defa karşılaştıkları ROY
DRANAT hakkında kısa bir malûmat vermeyi münasip buldum. Roy Dranat, Benerci'nin
eski bir kavga arkadaşıydı. Fakat sonra, galiba korktu, galiba sabrı tükendi
ve galiba ruhunu satıp rahatı bulmak fırsatını ele geçirdi. Kavgadan ayrıldı.
Şimdi ROY DRANAT, İngiliz emperyalizminin emrinde, sakalsız, pelerinsiz
ve kılıçsız, rahatını arayan zavallı, mustarip bir Faust'tur.
N.H.
III.
«Keşmirli Ebe kadın
anamın kasıklarından
çekti beni.
Ve
kundakladı bir sinema biletiyle.
Biletim
üçüncü mevkiydi.
Anam
etekliğini giydi,
babam
mavi gömleğini,
yola düzüldük...
Gittiğimiz sinemanın
üç kapısı var:
Birincinin önünde:
otomobiller tepiniyor,
fraklı Britanya bankaları iniyor.
İkincinin önünde:
küçük dar
dükkânlarla
dar
tarlalar.
Üçüncü kapı bizim,
oradan
biz giriyoruz,
istihsal aletinden mahrum olanlar.
İçerde
the polismenler gösteriyor yerlerini
müşterilerin:
— Buyrun siz oturunuz!
Oturtuldular.
— Oturun!
Oturdular.
— Otur ulan kerata...
Oturduk.
Lambalar söndü.
Muzıka başladı, makina döndü.
Perdede
filmin ismi göründü:
(Yirminci Asrın Sergüzeştleri nâm
dram.)
Yirminci asır
dört kanatlı bir tayyareden
mendil salladı bize.
Yakasında kapitalizm
açıldı kabak çiçeği gibi.
O kadar çoğaldı
o kadar
uzadı ki bacalar
saçlarından asıldılar sıra sıra
kehkeşanlara.
Öyle duman çıktı, kurum yağdı ki
gökte Allah bile meleklere
Amerikan markalı muşambalar
giydirdi.
Şikagolu bir milyoner
öptü telsiz telefonla
Tokyolu sevgilisini.
Elektrikli salhanelerde
makinaların bir ağzından
pastırma attılar,
öbür ağzından
boynuzlu inekler çıktı.
Bir coğrafya hocası dedi ki derste:
"Senegalli zencinin yegâne derdi
yüzünün siyah olmasıdır."
Bu haber bir velveleyle köpürdü Paris'te,
müstemlekeler nezareti emir verdi,
pudra fabrikaları geçti seferberliğe.
Paris'te olan işler duyulunca Londra'dan
hemen içtima edip karar koydu Avam Kamarası:
"Kıçlarına kuyruk takmıyan Hintlilerin
kesilecek kafası."
Telsizler daha tebliğ ederken bu kararı Hind'e
muazzam bir kuyruk tröstü teşekkül etti
Mançister şehrinde.
Kutbu şimalide Eskimolar
görünce bu halleri,
kıça kuyruk takmamak
ve değiştirmemek için deri,
ince Japon fincanlarında
okkalarla Hollanda sütü içmeğe başladılar.
Üstünde uzun katarlar kayan raylar,
bahrimuhitlerin elli bin tonlukları
ham mevat taşıyorlar müstemlekelerden.
Kilometreler
ticaret evleriyle bağlandı
birbirine.
Sahrayı Kebir'in ortasında
ilân kuleleri dikildi.
Tröstler kartellerle tokuşuyor.
Balyalar, denkler, çuvallar, kutular
şarktan garba, garptan şarka koşuyor...
Perde karardı, makina durdu.
Perde beyazlandı, lambalar yandı.
Lambalar yanar yanmaz
kocaman bir gürültü ortalıkta çalkandı.
Babama sordum:
"— Ne oldu?"
Anam güldü.
Ve birdenbire küçücük kafam
yukardan düşen bir kitabın
yapraklarıyla örtüldü.
Kitabı kafamdan atıp yukarı baktım:
Britanya bankalarının localarından
filozoflar:
tonlarla yaldızlı eserlerini
fırlatıyorlar üstümüze.
Lambalar söndü.
Muzıka başladı, makina döndü.
Perdede
ikinci kısmın ismi göründü
"Hindistanlı Parya
VE PROLETARYA.."
The polismenler el attı kıçlarına.
Birinci mevki homurdandı.
İkinci sallandı.
Bağırdı üçüncü mevki
avazı çıktığı kadar:
"— Geliyor, ror, geliyor bizimkiler...."
Mehtaba, dökülen bahrimuhit gibi
mavi pantolonların dalgaları
kapladı perdeyi.
Başladı resmigeçit
Misisipi gibi uzun
Amazon kadar geniş.
Maden ocaklarında çalışanlar
ata biner gibi kazmalarına binip
tünellerde koşuyorlardı dörtnala.
Keşmirli mensucat amelesi
hep bir ağızdan
şarkılar okuyarak
kocaman bir bayrak dokuyarak
geçti.
Nakliyatçılar
şehirlere
tekerlek takarak
tramvaylara çektirdiler.
Elektrikçiler
lastik eldivenlerine
sırma saçlarından
dolamışlardı voltları.
Elektrikçiler
geçtiler,
elektrik kadar temiz
elektrik kadar çevik,
elektrik
elektrik...
Geçiyor bizimkiler
Misisipi gibi uzun
Amazon kadar geniş...
Omuzlarımda fır dönerken kafam
karnıma vurdu babam.
Şimdi yürüyordu perdede
on milyon beygir kuvvetinde bir ıstırap:
Elleri ceplerinde kilitli
parmakları burunlarında
ağır ağır sürüklendi işsiz ordusu.
Adımları
nalladı
gözbebeklerimizin kulaklarını.
Sırıttı birinci mevki.
İkinci düşündü.
Perdede
yeni yazı göründü:
"BURJUVAZİ!."
The polismenler giydi pazarlıklarını.
Alkış yağdı localardan.
Ağzı sulandı ikinci mevkiin.
Biz
çuvaldızla dikildik birbirimize gündeliklerimizden,
avuçlarımız alevlendi,
fırladı gözlerimiz
burun deliklerimizden.
Başladı resmigeçit:
İmparatorluk üniformaları
davul çalarak
yol açarak
geçti.
Britanyalı diplomatlar
bonjurlarının kuyruklarını
döşediler yola.
Bayraklar çekildi her karakola.
Sökün etti tröstler.
Başlarında
banka kavaslarının şapkası
vardı.
Sıkıştırmışlardı fabrika bacalarını
kulaklarına.
Toprakların kilometreleri
tespihti ellerinde.
Ağızları havada kartel avlıyordu.
Esham senetlerindendi boyunbağları.
Parmaklarımla saydım bu dağları,
geçtiler.
Göründü müteşebbislerin alayı.
Hepsi bir iki fabrikanın
tutmuştu kulaklarından.
Sünnet çocukları gibi yürüyorlardı.
Hepsinin parlıyordu apış arasında
malî sermayenin altın kazığı.
Bunları da birer birer
saydık anamla beraber...
Alay bitti.
Toz duruldu.
Baktık ki, yollara
çıplak göbeklerinden çivilenmişti orospular.»
Somadeva deminden beri
okuduğu defteri kapattı. Yastığının altına koydu ve Benerci'nin yüzüne
baktı:
— Nasıl buldun?
Benerci sordu:
— Hepsi bu kadar mı?
— Şimdilik bu kadar.
Daha doğrusu bu, yazmak istediğim «Yirminci Asır Hindistan Tarihi»nin başlangıcı.
— Bakalım gerisi nasıl
olacak?
— Gerisi, sonu harikulade
olacak asıl, Benerci. Bu tarihin sonu inanılmıyacak kadar mükemmel olacak.
Yalnız bir yazabilsem, yani onu ben de bir yazabilseydim.
Benerci kalktı. Masanın
üstündeki gaz lambasını yakmak istedi. Somadeva seslendi:
— Lambayı yakma. Böyle
daha iyi. Geçmiş gelecek, kafamın içindekileri böyle daha iyi görüyorum.
Akşamları ateşim dehşetli artıyor. Ağrılar filan dehşetli. Artık dayanılmıyacak
kadar... Neyse, bunları bırak. Sen bir şeyler anlat bakalım. Son günlerde
okuyor musun? Fabrika kaçta bitiyor? Neler okudun?
— Son günlerde bir iki
meraklı kitap okudum. Hatta iki tanesi yanımda. İstersen lambayı yakayım
da, sana biraz okuyayım.
— Olur, Benerci.
Benerci lambayı yaktı.
— Kitaplardan biri, şu
meşhur Fransız gazetecisi Alber Londr'un. Fransız Kongosu'na dair. Sana
kitabın en feci faslından beş on satır okuyacağım. Fransız Kongosu'nun
merkezi Brassavil'le Karaburun limanını birleştirecek olan Kongo - Osean
demiryolunun inşaatına dair birkaç satır. İnşaatı Batilon Şirketi yaptırıyor.
Şimdi, dinle:
Benerci lambanın fitilini
biraz daha açtı. Okumaya başladı:
«— Bakota, Baiyya, Linfaondo,
Sara, Banda, Lizangö, Mabaja, Sinde, Loano kabilelerinin adamları, dalgın
hayatlarından koparılarak Batilon'a gönderilmekteydiler.
Bu çok garip bir yolculuktu.
İstilâ zamanlarımızdan
kalan mavnalara yükleniyorlardı.
Üç yüz, dört yüz başlık
insan sürüleri güvertenin altına ve üstüne yığılıyordu. Aşağıda olanlar
nefessizlikten boğuluyorlardı; yukardakiler ne oturabiliyorlardı, ne de
kalkabiliyorlardı. Ve ayaklarında zencir olmadığı için, Brassavil'e kadar
15-20 gün süren yolculuk esnasında Şari, Sangu, Kongo nehirlerine her gün
iki üç insan kendini atıyordu.
Mavna yolunda ilerliyordu.
Düşenlerin hepsini toplıyamazsın ya!...
Kıyıdan gidildiği zamanlar
ağaç dalları en yukarda bulunanları nehre yuvarlıyor... Hiçbir çatı yok.
15 gün yuvarlak güvertenin üstünde. Güneşin altında. Yağmurun altında.
Ocak odunla yakıldığı için, uçuşan küçük kıvılcımlar zencilerin derilerinde
yanıklar yapıyor...
İşte nihayet Brassavil...
Üç yüz kişiden ancak iki yüz altmışı, bazen de iki yüz ellisi gelebilmiştir.
....Gelenler sürüye sokuluyor.
Yaya yolculuk başlıyacaktır. İlk önce, en sağlam olanlar seçiliyor.
....Ve sürü, balta görmemiş
ormanlardan yürüyerek, bataklıklar geçerek, dehşetli Mayombe ormanına doğru
ilerliyor.
....Bu korkunç bir manzaradır.
10 kilometreye uzanan insan sürüsü, boğumlarını kımıldatmaya mecali olmayan
uzun, yaralı bir yılana benzer. Biyalılar düşer, Zindeliler ayaklarını
zorlukla sürükleyebilirler ve kırbacın düğümü onları kovalar.
Ben demiryollarının nasıl
yapıldığını görmüşümdür. İş yerinde birçok aletler vardır. Fakat burada
zencilerden başka hiçbir şey yok.....
....300 kilogram ağırlığında
çimento fıçılarını nakletmek için, Batilon Şirketi, bir sırık ve iki zenciden
başka hiçbir vasıtaya lüzum görmemiş.
Irgatbaşıların ezdiği
bitkin, yorgun, yaralı, sıska zenciler yığınlarla ölüyorlar.
....Bu muazzam bir zenci
imhası hareketiydi.
Batilon Şirketi'ne verilen
sekiz bin insan, az bir zaman içinde beş bin, sonra dört bin, daha sonra
iki bine indi.
Ölenlerin yerini doldurmak
için yeni devşirmeler yapılıyordu.
Zenciler ormanlara, Çat
kıyılarına, Belçika Kongosu'na, Angola'ya kaçıyorlar. Eskiden insanların
yaşadıkları yerlerde, bizim müteahhitlerimiz şimdi yalnız şempanzeleri
buluyorlar......»
Benerci durdu ve,
— Somadeva, dedi, biliyor
musun, bu kitabı yazan Alber Londr kimdir?
— Hayır, tahmin ediyorum.
Onda dehşetli bir iş adamı kafası var. Zencilerin mahvoluşuna, körü körüne
baltalanan bir ormanın mahvolması gibi acıyan bir adam. Anlıyorum ki, o,
Afrika'ya makina istiyor. Zenciyi ölümden kurtarmak için değil. Zenciyi
daha semereli, daha uzun zaman, daha dayanıklı işlettikten sonra öldürmek
için. Fransız emperyalizminin acı söyleyen, dehşetli bir gazetecisi şu
Alber Londr.. Öyle değil mi?
— Öyle.. İstersen sana
kitapları bırakırım. Öteki kitap Jorj Lefevr'in «Kauçuğun Epopesi». Amerika
otomobil fabrikalarına dair fasılları şayanı hayret. Bu Lefevr kadar köpoğlulukta
mahir bir adam görmedim. İnsanların, kocaman bir makinanın basit vidaları
haline gelmesinde bile şiir bulan bir adam. Kitabı okur anlarsın. Lambayı
söndüreyim mi? Haftaya gelirim yine. Dört gün sonra yapılacak mitingin
sonu neye varacak? Böyle hasta olmasaydın. Kuvvetli söz söyliyen, amma
bıçak gibi söz söyliyen bir arkadaşa öyle ihtiyacımız var ki. Neyse. Ben
gidiyorum. Kendine iyi bak...
— Ben kendime iyi bakıyorum.
Üzülme! Git. Lambayı söndür.
Benerci lambayı söndürdü.
Ve sanki lambayı söndürür söndürmez, Somadeva hemen uyuyuvermişmiş gibi,
ayaklarının ucuna basarak odadan çıktı.
Merdivenin sahanlığında,
nine Benerci'yi kolundan tuttu:
— Ölecek, dedi. Belki,
ölümün gelmesini beklemeden kendi kendini öldürecek. Benim oğlum da, kafasını
İngilizler sopayla parçaladıktan sonra, o duvarın dibindeki yatakta ölmüştü.
Bu da, o duvarın dibindeki yatakta ölecek. Belki de kendi kendini öldürecek.
Çok ağrı çekiyor. Sana göstermiyor amma, siz hepiniz öyle ağrı çekseydiniz
çoktan ölürdünüz.
— Kendini öldüreceğini
nerden biliyorsun? Sana bir şey söyledi mi?
— Bana bir şey söylemedi.
Bana o yalnız iyi şeyler söyler. Kendini öldüreceğini yalnız kendine söyledi
gibi geliyor bana. Bunu, belki kendine bile apaçık söylememiştir. Belki
de söylemiştir. Dün, ben evde yokken, sokağa çıkmış... Yatağının altına
bir çıkın korken gördüm. Çıkında ne vardı, bilmiyorum. Sokaktan bir şey
alıp getirdi.
Benerci, birdenbire geri
dönüp Somadeva'dan sormak istedi. Sonra vazgeçti.
— Sen onu yalnız bırakma,
nine, ben iki üç gün sonra gelirim.
Benerci sokağa fırladı.
Yürüdü.. Yürüdü...
Bir köşebaşında Roy Dranat'la
karşılaştılar.
Havagazı fenerinin altında
durdular. Roy Dranat sarhoştu. Benerci'nin ellerini tuttu:
— Benerci, belki siz
haklısınız, dedi. Belki haklısınız. Fakat, ben «dünyayı düzeltecek ben
mi kaldım»a kadar düştüm. Mümkündür ki, «beş parmak bir olmaz»a kadar da
alçalayım. Amma, bana öyle geliyor ki, sizin hakkınız var. Allahaısmarladık
Benerci. Ben bu tarafa sapıp yoluma gidiyorum, sen de yoluna git..
Roy Dranat, Benerci'nin
ellerini bıraktı. Şapkasını çıkardı. Yerlere kadar eğilerek Benerci'yi
selamladı:
— Belki, siz haklısınız.......
Sallanarak uzaklaştı..
I
Meydanda bir kalabalık vardı, kardaşım,
uyy... aman kalabalık!!
Rüzgârlı bir orman gibi uğuldardı, kardaşım,
bu yaman kalabalık.
Kalkütalı tornacılar, Keşmirli dokumacılar,
Bombay gemicileri,
yetmiş yedi denizin getirdiği
kum gibi
insan var.
Çırılçıplak çocuklar
sarkıyor salkımlarla ağaçların
dalından.
Kocakarılar oturmuşlar eşiklere.
İğne değil, bir kıl koparıp
atsan sakalından
düşmezdi yere.
Meydanda bir kalabalık vardı, kardaşım,
uyyy, aman kalabalık.
Dalgalı, karanlık bir suya düşmüşüm gibi
beni sardı, kardaşım,
bu yaman kalabalık.
Baktım ki taaa...
karşıda
bir kamyonun üstünde bir adam
avaz avaz
söz söylüyor.
Ama ne söz söylüyor anam,
okkalı söz söylüyor!!!
Bakıyorum adama,
bir şey anlamıyorum ama,
söz söylüyor herifçioğlu
söz söylüyor,
okkalı söz söylüyor:
«— Bilemem hangi sebeple, bilemem hangi sebebe!»
Etrafta bağırıyorlar:
«— Yaşşşşa be!!!»
Ben de bağırıyorum.
Acayip bir türkü çağırıyorlar.
Makama uyup ben de çağırıyorum...
Yanımda seyrek sakallı bir ihtiyar:
«— Bunlar, delidir, diyor,
bunlar sanıyorlar ki, diyor, biz
zorla devirebiliriz,
altın topuzlu kuyruğunu dalgalara vuran
denizlerin ortasında demirden
bir aslan
gibi duran
kocaman
Britanya'yı...»
Şimdi kamyonun üstünde başka bir adam..
Bu da söz söylüyor anam
söz söylüyor.
Okkalı söz söylüyor.
Bakıyorum adama.
Bir şey anlamıyorum
ama
belli ki ötekinden
daha okkalı söylüyor.
Etrafta daha çok bağırıyorlar.
Ben de bağırıyorum.
Bu sefer başka bir türkü çağırıyorlar,
makama uyup ben de çağırıyorum...
Seyrek sakallı ihtiyar:
«— Bak, bu doğru söylüyor, diyor,
zorla değil,
güzellikle
yavaş yavaş, diyor, alırız!..
Birdenbire ayrılırsak,
köksüz bir ağacın dalları gibi kalırız...»
Şimdi kamyonun üstünde yine başka bir adam.
Elbet bu da söz söyleyecek anam.
Söz söylüyor.
Seyrek sakallı ihtiyarın keyfi yerinde yine.
Belli ki, geliyor kalabalık
seyrek sakallının dediğine.
Adamlar çıkıp iniyor kamyonun üstünden.
Balta görmemiş bir ormanda yürür gibi
yürüyorum kalabalıkta kamyona doğru
ben.
Bağırışlar.
Türkü çağırışlar.
Ben bir şeycik anlamıyorum ama,
etraftan laflar çalınıyor kulağıma:
— Sol taraf hapı yuttu!
— Kamyonun yanında Benerci'ye bak!
Anası ölmüş
kız kardeşi dağa kaldırılmış gibi
somurttu...
— Gandi'nin hakkı var!
— Hind'in kurtarıcı ilahları:
dokuma tezgâhları.
Deniz tutmuş gibi dönüyor başım.
Birden bir kıyamettir koptu kardaşım.
Bağrışmalarla, ipte çamaşır gibi sarsıldı hava.
— Somadeva geliyor, Somadeva!
— Ona söz verin!
— Söyletmeyin, istemez!
— Dinlemiyoruz!
— Al aşağı!
— Söyletmeyin, istemez.
Yanındakilerin omuzuna dayanarak
tırmandı kamyona bir adam.
Geldi bütün kalabalık
bu sapsarı yüzlü bir tek adamla göz göze.
Ortalık tıssss!
Somadeva başladı söze...
Hey anam! Heeey!
Herifte bir ses vardı, beyabey,
bir ses!
Hani, ormanda kaplanlar ölürken
böyle bağırır..
«— Arkadaşlar!
dedi.
Hastayım..
Çok..
Fazla söze lüzum yok,
kendimi asacaktım.
Gidip bakın odama:
ipi yerde,
çengeli tavanda mıhlı bıraktım.
Geberecektim bir kaçak gibi
az daha..
Arkadaşlar!...»
dedi.
Ve sözünü bitiremedi.
Sallandı sola bir, sağa bir...
Baktım ki kalabalığa bir
kalabalık da rüzgârlı bir ekin
gibi sallanıyor,
ben de sallanıyorum.
O yine:
«— Arkadaşlar...»
dedi.
Yine sözünü bitiremedi.
Ve kamyonun üstünden
devrildi üstümüze..
Birdenbire, kardaşım, bir hal oldu bize:
boydan boya meydan uzattı kollarını
düşeni tutmak için.
Hani ancak
Lortlar Kamarası'na girmeliyim
bu hali unutmak için.
Dalgalı bir denize düşen ay ışığı gibi
yüzdü bembeyaz ölüsü Somadeva'nın
yukarı kalkan kolların ve başların üstünde.
Meydan bağırdı, ben bağırdım:
«— Somadeva!
Somadeva!
Kavga sonuna kadar
kav—ga!...»
Omuz başımda inledi bir ses:
«— Deliler kesiyor kocaman bir çınarın
en yeşil, en geniş dalını.»
Dönüp arkama baktım ki, anam;
yoluyor seyrek sakalını
seyrek sakallı adam.
I
Somadeva'nın ölüsü imamsız,
rahipsiz ve hahamsız ve kavga şarkıları söyleyen on binlerce kişilik bir
cemaatla kaldırıldı.
Benerci, Somadeva'yı
gömdükten sonra, ninenin evindeki odaya geldi. İpi yerde ve çengeli tavanda
mıhlı gördü. Duvarın dibindeki yer yatağının yastığı altından kırmızı kaplı,
çizgisiz defteri çıkardı.
Defterin kabında: «HİNDİSTAN'IN
YİRMİNCİ ASIR TARİHİ» diye yazılıydı. Benerci defteri açtı. Baş tarafta,
Somadeva'nın bir gece kendisine okuduğu yarı kalmış mukaddeme vardı. Sonra
beyaz sayfalar. Son sayfada beş altı satır. Benerci bu beş altı satırı
okudu:
«Ben, Somadeva, Hindistan'ın
yirminci asır tarihini yazmağa başladım. Fakat bitirmeden öleceğim. Arkadaşlarım,
bıraktığım yerden yazmağa devam etsinler. Tarihin sonu inanılmayacak kadar
güzel olacaktır. Buna eminim...»
II
Benerci, Somadeva'nın odasından sokağa çıkınca, Roy Dranat'ın «akşamüstü serinlikte bir teferrüçten dönerken» soğuk alıp zatürreeden öldüğünü duydu. Ve Roy Dranat'ın oteline gitti. Gördüklerini şöyle anlatıyor:
Girdim ki içeriye,
iki eli yanına gelmiş
yatıyor otel odasının
dört topuzlu karyolasında.
Ölü.
Omuzlarına kadar çarşafla örtülü,
gözleri açık...
Çarşafın altında ayakları:
acayip bir hayvanın dinliyen kulakları...
Gözleri bakıyor
ayakları arasından dolaba.
Dolabın aynasında görüyorum:
başını değil,
yüzünü değil,
kaşını değil,
kapakları açık, içi örtülü gözlerini,
yalnız ölü gözlerini...
Gözleri bakıyor dolaba.
Ehramda bir kapı
açar gibi
açtım
dolabı.
Alt katta bir kutu var.
Kutuda ölünün hiç giymediği
siyah kunduralar.
Ütülü elbiselerle dolu orta kat:
asılmış dolabın içine
sıra sıra elsiz ve başsız Roy Dranat.
Bir şişe permanganat,
yakalık,
mendil, çorap.
Bir kitap:
çok eski günlerde beraber okuyup
satırlarının altını beraber çizdiğimiz
bir kavga kitabı.
Kapadım dolabı.
Onun dolaba bakan gözlerini kapadım.
Artık satılacak bir yürek,
kiralık bir kafa bile yok.
Roy Dranat, hoşça kal,
mesele yok.
YORGAN GİTTİ,
KAVGA BİTTİ.
İkinci Kısmın Sonu
I
Gözüme altın bir damla gibi akan
yıldızın ışığı,
ilkönce
boşlukta
deldiği zaman karanlığı,
toprakta göğe bakan
bir tek göz bile yoktu...
Yıldızlar ihtiyardılar
toprak çocuktu.
Yıldızlar bizden uzaktır
ama ne kadar uzak
ne kadar uzak...
Yıldızların arasında toprağımız ufaktır
ama ne kadar ufak
ne kadar ufak...
Ve Asya ki
toprakta beşte birdir.
Ve Asya'da
bir memlekettir Hindistan,
Kalküta Hindistan'da bir şehirdir,
Benerci Kalküta'da bir insan...
Ve ben
haber
veriyorum ki, size:
Hindistan'ın
Kalküta şehrinde bir insanın
yolu üstünde durdular.
Yürüyen bir insanı
zincire vurdular...
Ve ben
tenezzül
edip
başımı ışıklı boşluklara kaldırmıyorum.
Yıldızlar uzakmış
toprak ufakmış
umurumda değil,
aldırmıyorum...
Bilmiş olun ki, benim için
daha hayret verici
daha kudretli
daha esrarlı ve kocamandır:
yolu üstünde durulan
zincire vurulan
İ N S A N . . .
II
Şu yukarıya, üçüncü kısmın
birinci ve sonuncu babının birinci parçası olarak yazdığım, üslubu ukalaca,
yazıdan da anlıyacağınız veçhile, Benerci mahpustur.
Hindistan'ın hakikî istiklâl
ve hakikî kurtuluşu için çalıştığından dolayı, Britanya polisi tarafından
tevkif, Britanya adliyesi tarafından muhakeme ve Britanya hükûmeti tarafından,
Benerci, hapse atılmıştır. Cezası 15 senedir. Benerci bu 15 adet seneyi
taş bir hücrede tek başına geçirecektir. Ve bu 15 adet senenin bir haylisi
geçmiştir...
Şimdi size, bu bir hayli
senenin nasıl geçtiğini anlatacağım. Ve, sonra, sıra, Benerci'nin kendini
niçin öldürdüğüne gelecek. Emperyalizm aleyhine yazılan*
ve emperyalizmi temellerinden yıkmak için nefislerini feda edenlerden bahseden
bu kitap, bir inkılâpçının hangi şartlar içinde kendini öldürmeğe hak kazanacağını
da hallettikten sonra, bitmiş olacaktır.
(*) Yalnız şunu hatırlatmak
isterim ki, Benerci emperyalizmi ve emperyalizm ile mücadeleyi, Neo-Hitlerist-Sosyal-Faşist-Sinyor-Fon
Şevket Süreyya Bey gibi anlamıyordu.
III
Güneş
pencerede...
Yanıyor
demir bir çubuk..
Dışarda saat
belki beş,
belki altı,
belki buçuk,
yedi..
Gardiyan karyolayı
duvara kilitledi.
Adam
demir iskemlede oturuyor
oturuyor...
Güneş
düştü pencereden
adamın başına vuruyor..
Dışarda saat
belki on
belki on iki..
İçerdeki:
yürüyor
duvardan
duvara,
duvardan
duvara...
Gardiyan...
Pirinç çorbası, ekmek.
Demek:
öğle saatı çaldı
öte yanda yaşıyanlara..
Ve adam yürüyor,
duvardan
duvara,
duvardan
duvara..
Yanıp söndü demir çubuk..
Dışarda saat:
belki beş,
belki altı,
belki buçuk...
Dışarda adam...
Adam
demir iskemlede oturuyor...
Oturuyor...
Gardiyan.
Pirinç çorbası, ekmek.
Gardiyan
karyolayı indirince:
içerde gece.
Yatıyor adam.
Gözleri düşünüyor,
dişlerinin
arasında bıyığı..
Dışarda ay ışığı....
IV
19... senesi eylülünün
on beşinci gecesi idi.. Saat on ikiden sonra, Kalküta şehrinin varoşlarından
gelen bir adam, umumî hapisanenin yüksek duvarları karşısında durdu. Tam
bedir halindeki ay, gökyüzünü kaplıyan ve esen rüzgârla korkunç şekiller
alıp akan siyah bulutların arkasında kâh gizleniyor, kâh meydana çıkıyordu.
Şehrin varoşlarından
geldiğini beyan ettiğimiz meçhul adamın durduğu mahal, umumî hapisanenin
arka cephesine tesadüf etmekte olup bu cephenin üst kısmında, hafif bir
ışıkla aydınlanmış, bir sıra demir parmaklıklı pencere vardı.
Ay, bulutların arasından
kurtuldukça, zaman zaman duvarın dibinden geçen bir süngüyü ışıldatmakta
ve bu suretle meçhul adama hapisanenin etrafını devreden nöbetçilerin mevkilerini
bildirmekte idi.
Meçhul adamın kendisini
nöbetçilere göstermek istemediğini, okuyucularımız, elbette tahmin eylemişlerdir..
Tahminlerinde yanılmıyorlar. Zira bu adam buraya Britanya İmparatorluğu
zabıtasının hiç de hoş görmeyeceği bir işi yapmak için gelmiş idi.
Filhakika, nöbetçiler
hapisanenin köşesinde gözden kaybolur olmaz, meçhul adam cebinden bir taş
parçası çıkarıp iyice nişanladıktan sonra demir parmaklıklı pencerelerin
soldan üçüncüsüne fırlattı.. Taş pencereden içeriye girdi.
Eğer biz, okuyucularımızla
birlikte, meçhul adamın taşı atmasından evvel, mevzubahis pencereden içeriye
bakmış olsaydık, şöyle bir manzaranın şahidi bulunurduk:
Demir kapısının üstünde
gardiyanlara mahsus dışardan sürmeli küçük bir pencere bulunan taş bir
hapisane hücresi. Gündüzleri kaldırılıp zincirle duvara kilitlenen ve geceleri
indirilen demir bir karyola. İşbu karyolanın üstünde, mahpuslara mahsus
libası giymiş olduğu halde bir şahıs oturmaktadır. Mezkûr şahıs sık sık
başını kaldırarak, kapıdaki gardiyan penceresinden gözetlenip gözetlenmediğine
bakıyor, sürgünün açılmadığına emniyet kesbettikten sonra, siyah kaplı
kalın bir kitabın sayfalarına bir şeyler yazıyordu. Eğer siyah kalın kitabı
yakından tetkik edecek olursak görürüz ki, bu İngilizce bir İncil'dir.
Mevzubahis şahıs, taş hücreye kapatıldıktan bir hafta sonra; Kayser'in
hakkını Kayser'e ve Allahın hakkını Allaha vermeği ve sağ yanağına bir
tokat atılırsa, sol yanağını çevirmeği talim etsin diye, bu İncil'i bir
İngiliz misyoneri kendisine vermiş idi. Esasen, hepisanenin bütün hücrelerinde
bu kitaptan maada okuyacak ve yazacak bir şey bulunmazdı.
İmdi, ahvalini tetkik
eylediğimiz şahsın, yani taş hücre mahpusunun İncil sayfalarına neler yazdığını
görelim:
Satırlarının başları
numaralı ve bazı kelimeleri küçücük haç işaretli sayfalarda, URDU lisanıyla
ve henüz kurumamış kırmızı ve taze bir kan ile yazılmış ve kitabın sık
siyah matbu hurufatı üzerinde ateş gibi yanan yazılar vardı.
Taş hücre mahpusu İncil
kitabının iç mukavvasından kopardığı bir parçayı bükerek bir kalem haline
getirmiş ve bunu sol bileğinden ince ince akan kana batırarak bu ateş gibi
yanan yazıları yazmakta bulunmuş idi.
İşte şehrin varoşlarından
gelen meçhul adam taşı attığı zaman, taş hücrenin içindeki mahpus böyle
bir işle meşguldü. Pencereden gelen taş mahpusun karyolası dibine düşmüştü.
Mahpus hemen yerinden kalktı.
Üzerlerine kanı ile yazdığı
İncil kitabı sayfalarını kopararak taşa sardı ve taşı pencereden dışarı
atıp iade etti.
Şehrin varoşlarından
gelen meçhul adam, taşa sarılmış kâat tomarını yerden aldı. Göğsüne soktu.
Ve dünyanın en kıymetli hazinesini göğsünde taşıyan bir insan gibi, korkak,
cesur ve emin adımlarla uzaklaşmaya başladı. Korkuyordu: göğsündeki defineyi
alırlar diye; cesurdu: göğsündeki defineyi ölümün karşısında dahi vermemek
için; emin idi: zira kaç senedir her iki ayda bir buraya geliyor, taşı
atıyor ve taş, kanlı yazılar yazılı İncil sayfalarına sarılmış olduğu halde
kendisine iade ediliyordu; binaenaleyh bu işe alışmış idi.
Bu kanla yazılmış yazılar,
Hintlilerin hakikî istiklâl ve kurtuluş cidalinde kitlelere heyecan, şuur
ve hedef vermekte idi........
Taş hücre mahpusu Benerci'dir.
Kitlelere heyecan, şuur ve hedef veren yazılar, vaktiyle Somadeva'nın başladığı
ve şimdi Benerci'nin devam ettiği «Hindistan'ın Yirminci Asır Tarihi» isimli
eserdir. Yalnız, Benerci bunu, bileğini kesip kanıyla yazmıyor.. Fakat,
eğer icap etseydi, eserin bir tek satırını yazmak için damarlarındaki bütün
kanını akıtabilirdi. Ve bu, pestenkerani bir lâf değildir.. Bu işi yapabilecek
insanların yalnız on dokuzuncu asır romanlarında yaşadığını zannedenler,
yirminci asrın isimsiz, büyük kavga kahramanlarını tanımıyorlar demektir.
Benerci yazısını bileğinin
kanıyla yazmıyor. Bu yazıları şehrin varoşlarından gelen meçhul adama vermiyor.
Benerci yazılarını temiz beyaz kâatlara kurşunkalemiyle yazıyor. Ve bunları
hapishane gardiyanlarının İngiliz dikkatlerine rağmen, dışardakilerin ellerine
ulaştırıyor.
NASIL?..
Taş hücre mahpusunun,
senelerdir, bu işi nasıl yaptığını anlatacak değilim. Romanda da olsa,
Britanya polisine hizmet etmek istemem......
V
Dışarda
bir bayrak
gibi dalgalanırken adı,
içerde O
ihtiyarladı..
Her gün biraz daha
camları yaşarıyor
iri
bağa
gözlüklerinin.
Her gün biraz daha
siliniyor çizgileri
gördüklerinin.
Küreyvatı hamra azalıyor.
Tasallübü şerayin.
Tansiyon 26.
Baş dönmesi, bunaltı.
Sinir...
Bir
senedir
yazamadı bir
satır
bile..
Yine fakat
dışarda bir bayrak gibi
dalgalanıyor adı.
İçerde O
ihtiyarladı....
BU FASIL
BENERCİ'NİN KENDİNİ NİÇİN
ÖLDÜRDÜĞÜNE DAİRDİR
«Kalküta şehrinin ufkunda güneş
yükseliyordu.
Atları ışıktan, miğferleri ateş
bir ordu
bozgun karanlığı katmış önüne
geliyordu.
Güneş yükseliyordu..
Kalküta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . »
Bunu beceremedik
romantik kaçtı
pek.
Şöyle diyelim:
«Baygın kokulu
koskocaman
masmavi bir çiçek
şeklinde sema
düştü fecrin altın kollarına...»
Bu da olmadı,
olacağı yok.
Benden evvel gelenlerin hepsi,
almışlar birer birer,
tuluu şemsi, gurubu şemsi
tasvir patentasını.
Tuluu şemsin, gurubu şemsin
okumuşlar canına..
Bu hususta yapılacak iş,
söylenecek söz
kalmamış bana.
Buna rağmen,
tekrar ederim ki ben:
Kalküta'nın damları üstünde güneş
güneş gibi
yükseliyordu.
Sokaktan bir sütçü beygirinin
nal ve güğüm sesi geliyordu.
Benerci sordu:
— Saat kaç?
— Altı...
Benerci dün akşam geç
vakit tahliye edildi. Hapishanenin kapısı önünde dehşetli bir kalabalık
onu bekliyordu. Eğer eski sistem bir kafam olsaydı, iddia edebilirdim ki,
Benerci bu yığınlarla insanı ebediyyen peşinde sürükliyebilecek kadar onlara
yakın, onların canında, onların kanındaydı.
Benerci'ye arkadaşları,
dış mahallelerdeki apartımanlardan birinin en üst katında bir oda tutmuşlar.
Benerci odasına sekiz arkadaşıyla beraber girdi. Bana:
— Sen git, biraz dolaş.
Sonra gelirsin, dediler.
Apartımanın kapısı önünden,
merkez caddelere kadar, kımıldanan, bağıran bir insan denizinin ortasında,
her adımda onun ismini işiterek, dolaştım. Kalabalık yavaş yavaş dağıldı.
Geri döndüğüm zaman Benerci'yi odasında yalnız buldum. Pencerenin önünde
duruyordu. Saat gecenin on biriydi. Benerci:
— Otur bakalım, dedi.
Oturdum.
Saatler geçti, saatler
geçti.. Bir kelime bile konuşmadık. Ve nihayet, lambanın sarı ışığı beyazlanmağa
başladı. Pencereden baktım:
Kalküta'nın damları üstünde
güneş
yükseliyordu.
Benerci sordu:
— Saat kaç?
— Altı.
— Âlâ.
— Anlamadım.
— Hiç. Dinle. Bu kitabın
birinci kısmında, arkadaşlarım bana: «Sen bizi sattın,» dediler. Alnımda
hâlâ onların attığı taşın izi var. Halbuki ben tertemizdim. Fakat onlar
haklıydı. Kıl kaldı, kendimi öldürüyordum. Fakat bu haltı yemedim.
— Öyle.
— Bu kitabın ikinci kısmında,
Somadeva'nın ciğerleri ağzından geliyordu. Öyle ağrı çekiyordu ki, kendini
öldürmek istedi. Fakat o da bu haltı yemedi. Bir kamyonun üstünde kalıbı
dinlendirmeyi daha doğru buldu, değil mi?
— Öyle...
— Saat kaç?
— Altı buçuk.
— Âlâ... Dinle. Ferdin
tarihteki rolü malum. Akışın istikametini değiştiremez. Yalnız tempoyu
hızlılaştırabilir, yavaşlatabilir. İşte o kadar. Tarihte fert denilen nesne,
keyfiyetin değil, kemiyetin üstüne tesir edicidir. Bütün bunlar senin için,
benim için, bizim için bilinen şeylerdir.
— Doğru.
— Öyleyse, bunu şimdi
benim şahsıma tatbik edelim.
Birdenbire durdu. Gözlüğünü
çıkardı. Mendiliyle camlarını sildi. Gözlüğünü taktı. Camların içinde büyüyen
gözleri gözlerimdedir.
— Devam et, Benerci,
dinliyorum.
— Hadisat öyle getirdi
ki, ben hareketin muayyen bir inkişaf merhalesinde muayyen bir rol oynıyan
bir fert haline geldim.
— Doğru.
— Dünden itibaren katarın
başında gidiyorum. Halbuki fizyolojim berbat.. Kafam elastikiyetini kaybetti.
Dönemeçleri zamanında dönemiyeceğim. Ellerim lüzumundan fazla titriyor.
Akıntıda dümen tutamıyacak bir hale geldiler. Akışın temposunu hızlılaştırmak
nerde? Onu yavaşlatmam muhtemeldir. İstemeden, irademin dışında, yanlış
adımlar atacağım. Biliyorum, hareket belki beni altı ay sonra, bir sene
sonra bir safra gibi fırlatacaktır. Fakat o beni fırlatıp atana kadar,
ben ona fren olacağım. Halbuki ben kemiyette bile, bir sene değil, bir
gün bile, irademin dışında, bilerekten ona ihanet edemem. Anlıyor musun?
Diyeceksin ki, yanılmıyan yalnız tembellerdir, budalalardır. İş yapan,
yürüyen adam yanılır. Mesele yanlışın idrakindedir. Fakat, ya bu yanılma
nesnesi katarın başındaki adam için bir kaide haline gelirse. Ve o adam
katarın başında gidemiyeceğini bildiği halde, yerinde durmak için bir saniye
olsun ısrar ederse. Bu bir ihanet değil midir? Ben bir saniye olsun, ihanet
edemem. Bu benim uzviyetimde yok...
Benerci yine durdu. Sonra
birdenbire gülerek:
— Hem ben bu meseleyi
arkadaşlarla konuştum. Hallettik. Sana haltetmek düşer, dedi. Sen saata
bak, kaç?
— Yedi.
— Hem, bu benim mesele
nevi şahsına münhasır bir iş bile değil. Galiba LAFARG'la karısı da aynı
vaziyete düşmüşler, aynı işi yapmışlar. Her ne hal ise. Şu senin tabancayı
ver bakayım.
Pantolonumun arka cebinden
tabancayı çıkardım. Koskocaman bir nagant. Benerci'ye uzattım. Aldı, masanın
üstüne koydu.
Tekrar gözlüğünü çıkardı.
Mendiliyle camlarını sildi. Gözlüğünü taktı. Camların içinde büyüyen gözleri
gözlerimdedir.
— Şöyle pencerenin önünde
birer cıgara tellendirelim, dedi.
Cıgaraları yaktık. Topraktan
fışkırır gibi bol, renkli ve ılık bir yaz sabahının ışıkları karşı pencerelerin
camlarında, Benerci'nin gözlüklerinde pırıl pırıl yanıyordu. Damlar, evler,
ağaçlar ve sokaklar yıkanmış gibi nemli ve tertemizdi. Konuşmuyorduk.
Ağzımda, sonuna gelen
cıgaranın acılığını duydum. Benerci ayağa kalktı. Cıgarasını masadaki tablanın
içinde söndürdü.
— Pencereyi kapat. Sen
de haydi artık git. İstersen âdet yerini bulsun diye bir kere kucaklaşalım,
dedi.
Kucaklaştık.
Arkama bakmadan kapıdan
dışarı çıkarken:
— Çocuklara selam söyle,
dedi.
Merdivenleri ağır ağır
inmeğe başladım. Dördüncü kat. Üçüncü kat. Merdivenleri hızlı hızlı iniyorum.
İkinci kat. Merdivenleri koşarak iniyorum.
Tam sokağa çıktığım zaman,
derinlerden, demir bir kapının hızla kapanması gibi tok bir ses geldi...
BU KİTABIN SON SÖZÜ . . . . . . . . . . . . . . .
«Kavgada
kendi kendini öldüren
lanetli bir
cenazedir
benim için:
Ölüsüne
ellerimiz
dokunamaz.
Arkasından
matem marşı
okunamaz.»
Sen artık
bu kitapta:
noktaları
virgülleri
satırları taşımıyorsun.
Sen artık
bu kitapta
koşmuyor
bağırmıyor
alnını kaşımıyorsun.
Sen artık
bu kitapta
yaşamıyorsun.
Ve Benerci sen
bu kitapta:
kendi kendini öldürmene rağmen
benim ellerim senin
kanlı delik
şakağına dokunacaktır.
Cenazende
dosta düşmana karşı
matem marşı
okunacaktır:
M A T E M M A R Ş I . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . .
Çan
çalmıyoruz.
Çan
çalmıyoruz.
Yok
salâ
veren!
Giden
o
biten
bir
şarkı değildir...
O
büyük
bir
ışık
gibi döğüştü.
Kasketli
bir güneş
halinde düştü.
Çan
çalmıyoruz.
Çan
çalmıyoruz.
Yok
salâ
veren!
Bu
giden
bir
biten
şarkı değildir ...........